Gebe Köpeklerde Doğum Öncesi Bakım ve Takip

Köpeklerin sağlıklı bir doğum geçirebilmesi için prenatal (Doğum Öncesi )bakım ve takibinin yapılması gerekir.Böylelikle maternal ve fötal komplikasyonların daha az görüldügü ve mortalitenin azaldıgı saptanmıştır.

GEBELİK ÖNCESİ KONTROLLER

Planlanmış bir çiftleşmeden önce köpekler bir veteriner hekim tarafından kontrol edilmelidir.Buun amacı ;köpekte sağlıklı bir gebeligin elde edilmesi devamlılıgı ve hayvan sahiplerinin bu konuda bilgilendirilmesidir.Çiftleştirme öncesi hayvan sahipleri ile yapılan görüşmede ;köpegin yaşı,kilosu,tıbbi geçmişi,bakım ve beslenme şartları ,düzenli kullanılan ilaçlar,kalıtsal problemler (örnegin kalca eklemi displazisi) geçirilen gebelik ve dogumlar , aşıları ve antiparaziter mücadeleler ögrenilmelidir.
Daha sonra köpeklerde gebelik sırasında sorun yaratabilecek Brucella canis, Herpes canis,Hepatitis canis, Toxoplazma gondii gibi etkenlere bağlı hastalıkların antikor titreleri araştırılmalıdır. Aşı ve antiparaziter ilaç uygulama zamanı gelmiş hayvanlara aşı ve ilaçları yapılmalıdır. Böylece gebelik öncesi oluşacak maternal antikorlar gebelik sırasında yavrulara aktarılarak bu hastalıklara karşı koruyucu önlemler alınmış olur.

Köpekte daha önce teşhis edilmiş şeker hastalığı, epilepsi, kardiyovasküler hastalıklar, kronik böbrek hastalıkları, meme tümörleri varsa gebelik planlanmamalı, hatta böyle köpeklerin kısırlaştırılması önerilmelidir. Hipotiroidizm ve hipertiroidizm olan köpeklerde bu durum düzeltildikten sonra gebe kalabilirler. Kalıtsal problemler ve gelişim bozukluğu olan köpeklerde gebeliğin planlanması üzerinde durulması gereken önemli bir husustur. Özellikle damızlık köpek işletmelerinde buna çok dikkat edilmelidir. Röntgen çekilerek kalça eklemi displazisi ve raşitizm bulguları araştırılmalıdır.Köpeklerde gebe kalma yaşı önemli olup, küçük ırklar en erken 1 yaşında, büyük ırklar 2 yaşından itibaren çiftleştirilmelidir.

Daha erken yaşta yapılan çiftleştirmelerde köpeğin gelişmesinde gerilik, güç doğum, anne ve yavru kayıpları daha sık görülmektedir. Keza köpek yaşlandıkça sağlık problemlerinde bir artış olmaktadır. Yaşlı köpeklerde gebe kalma, normal doğum yapma ve sağlıklı yavrular verme şansı olmakla birlikte bunların gebelik öncesi ve esnasındaki kontrolleri daha yoğun yapılmalıdır.

Gebelik öncesi köpekler sağlıklı bir kiloda olması gerekir. Aşırı kilolu ve zayıf köpekler damızlıkta kullanılmadan önce uygun kiloya getirilmelidir. Buradaki amaç köpeğin gebe kalma şansını arttırmak, güç doğum riskini azaltmak ve laktasyon problemlerini önlemektir. Gebelik sırasında köpeği zayıflatma girişimlerinde bulunulmamalıdır

GEBELİK TAKİPİ

Hamile köpek nasıl anlaşılır.Prenatal bakımın ilk aşaması gebeliği tanımlamak ve gebelik yaşının tesbitidir. Köpeklerde gebelik abdominal palpasyon veya ultrason ile teşhis edilir. Gebelik durumu saptandıktan sonraki aşamada bu gebeliğin yaşı ve muhtemel doğum tarihi hesaplanmalıdır. Pratikte, çiftleşme veya sun’i tohumlama ile normal doğum arasında geçen zaman aralığı gebelik süresi olarak kabul edilir.

Hamile köpek bakımı,köpegim hamilemi,köpek gebelik testi,hamile köpek belirtileri,

Köpeklerde ortalama gebelik süresi 64-69 gün olup, birinci çiftleşme gününden itibaren hesaplandığında gebelik 63±7 gün sürer, LH piki baz alındığında 65±1 gün, metöstrüsün başladığı birinci gün baz alındığında ise 57±3 gün sonra doğum gerçekleşir . Gebelik yaşı tespit edildikten sonra köpeğin sağlık durumu, beslenme, iştah ve bakımı takibe alınmalıdır. Prenatal kontroller 20.günden itibaren başlanarak 55.güne kadar her 15 günde bir, 57 ila 69. günler arasında ise haftada bir yapılması tavsiyeye şayandır. Bu esnada yapılacak ultason muayeneleriyle fötüslerin sağlığı ve onların kalp atımları kontrol edilir.

Bu ziyaretler sırasında köpeğin sağlık durumu, kan ve idrar muayeneleri yapılmalıdır. Köpeklerde doğumun başlangıcını tesbit edebilmek amacıyla 55. günden itibaren hayvan sahibine sabah-akşam olmak üzere günde ikisefer rektal ısı alması tavsiye edilir.

 

Hamile Köpek Nasıl Beslenmeli

Gebelik sürecinde köpeğin yetersiz beslenmesi onun ve yavrusunun sağlığını nekadar olumsuz yönde etkiliyorsa, fazladan gıda alması için zorlanması ve aşırı kilo alması da fötüslerin daha iyi besleneceği anlamına gelmemektedir. Bu nedenle gebe köpeklerde dengeli ve yeterli beslenme yapılması akılda tutulması gereken önemli bir noktadır. Gebeliğin ilk üç haftasında köpek normal şartlarda kilosu değişmez veya çok az artar.

Üçüncü haftadan itibaren bazı köpeklerde yaklaşık bir hafta kadar süren iştahsızlık ve hafif kusmalar görülebilir. Bu durum çoğunlukla 4.haftada ortadan kalkar. Bazı köpekler bütün gebelik süresince devam eden bir iştahsızlık hali gösterirler. Böyle köpeklere yeterli enerji ihtiyacını protein ve karbonhidratlardan karşılayabilecekleri mamalar yedirilerek sağlanır. Ancak gıdalarda yapılan hızlı geçişler gastrointestinal problemler oluşturabilir. Bu gıda değişiklikleri kontrollü yapılmalıdır. Dişi köpekler gebelik dönemi boyunca uygun bir rasyon ile beslenmelidir. Ancak gebe köpeklere, donmuş, kokuşmuş, küflenmiş besinler ve soğuk su verilmemelidir.

Çiftleşmeyi takiben, gebeliğin ilk 4-6 haftasında verilen rasyonlarda protein miktarı %25’in üstünde bulunması ihtiyaca cevap vermektedir. Karbonhidrat miktarı da proteinler gibi gebe köpek rasyonunda ortalama %25 oranında artırılmalıdır. Gebeliğin 8. haftasından itibaren rasyonda kalori artışı yapılması gerekir. Kalorideki bu artış, neonatal canlılıkta ve laktasyon süresince oluşan süt miktarında artışa neden olur. Gebeliğin ikinci yarısından itibaren köpeklerin vitamin ve mineral madde ihtiyacı artar. Bu gereksinim süt, peynir ve yeşil sebzelerle ya da ihtiyaca göre dengeli hazırlanmış bir rasyonla temin edilebilir.Hamile köpekler için vitamin  İhtiyaca göre multivitamin ve mineral madde içeren tabletler verilebilir. Ayrıca tuz’un belirli oranda rasyonda bulunması normal bir gebelikte zararsızdır.

Gebelik süresince verilen yemeğin miktarı kademeli bir  şekilde artırılmalı, ancak günde 2-3 öğün halinde verilmelidir. Böylece öğünlerdeki miktar azaltılmış olur ve köpek aşırı intraabdominal basınçlardan korunur. Dengeli beslenen köpeklerde gebelik süresince ortalama ağırlık kazanımı maksimum %36 civarında olmalıdır. Gebe köpek doğumun hemen ardından laktasyon pik’ini yakalıyabilmesi için, kendi gebe olmayan ideal kilosundan %5 oranında daha ağır olmalıdır.

Egzersiz, Seyehat ve Barınma Şartları

Gebe köpekler daha kıskanç ve hırçın olacaklarından diğer köpeklerden ayrı tutulmaları gerekir. Gebeliğin beşinci haftasından itibaren köpeklere görev verilmemeli, koşma, sürünme, yüksek ve uzun atlama gibi sportif faaliyetler yaptırılmamalı ve eğitimine ara verilmelidir. Ancak gebelik süresince hergün en az iki saat kadar trafikten uzak, açık mekanlarda gezdirilmelidir. Gebe köpekler aşırı sıcak ve soğuktan, korku ve heyecandan keza karın bölgesine gelebilecek darbe ve sıkıştırmalardan korunmalıdır. Gebe köpeklerin otomobil, uçak ve tren ile seyahate götürülmelerinin bir zararı olmadığı bilinmekle beraber gebeliğinin son bir haftası içinde olanlar ve daha önce abortus yapmış köpekler çok zorunlu olmadıkça bulundukları yerden götürülmemelidir. Doğumdan 1-2 hafta önce büyük ırk köpekler için bir doğum sandığı, küçük ırk köpekler için uygun büyüklükte bir sepet hazırlanmalı ve içine temizlenmesi kolay ve yumuşak malzemeden yapılmış bir yatak konulmalıdır. Hazırlanan sandık veya sepet hava cereyanı olmayan, sakin, loş, ılık (20°C) bir yere alınmalı ve doğum yapacak köpeğin burada yatması için alıştırılmalıdır.

Aşı uygulamaları

Köpeğin aşılarının gebelikten önce tamamlanmış olması idealdir. Seyahat, riskli temasve salgın durumlarında gebe köpeklere aşı uygulaması gerekebilir. Ancak canlı aşılar (canlımikropları içeren aşılar, attenüe aşılar) gebe köpeklere kesinlikle uygulanmamalıdır. Bunlargelişmekte olan fötüslere zarar verebilir ve abortusa yol açabilir. İnaktif aşılar (ölü mikropları içeren aşılar) gebelere uygulanabilir. Fakat zorunlu nedenler yoksa gebe köpeklere aşı uygulamaları yapılmamalıdır.Günümüzde gebe köpeklerde yavru kayıpları ve önemli bir abortus sebebi olan Herpesvirus infeksiyonuna karşı bir aşı (Euricon Herpes 205®) uygulaması yapılmaktadır.Dişi köpeğin ilk aşısı siklus kanamasının 1. gününden itibaren ilk 10 gün içerisinde yapılır. Yavruların doğumundan 1-2 hafta önce aşı tekrar edilir. Böylelikle anne ve yavrular gebelik ve doğumdan sonra laktasyon süresince Herpesvirus infeksiyonuna karşı korunmuş olur. Ancak bu bağışıklık ömür boyu kalıcı değildir. Her gebelik döneminde tekrar edilmesi gerekir.

Antiparaziter uygulamalar

Dişi köpekler çiftleştirme öncesinde iç ve dış parazitlerden arındırılmış olmalıdır.Fötüsler parazitleri plasenta vasıtasıyla ve doğumdan sonra süt ve direkt temas yoluyla aldıklarından bu bulaşmaları önlemek amacıyla antiparaziter mücadeleye gebelik esnasında devam edilmelidir. Gebe köpeklere, özellikle 42.günden itibaren bazı antiparaziter ilaçlar (örneğin; Fenbendazol, Pyrantel pamoate, Praziquantel, İvermektin, Fipronil) uygulanmalıdır. Böylece yeni doğanların antiparaziter ilaç uygulanmasına kadar geçen süre içerisinde korunmaları sağlanmış olur.

Gebelikte İlaç Kullanımı

Bugün dünyada onbinden fazla preparat veteriner hekimlikte kullanılmaktadır. Bu kadar fazla sayıdaki ilaç ve kimyasal maddenin hangilerinin farklı türlerdeki gebe hayvanlarda güvenle kullanılabileceği veya potansiyel yan etkilere sahip oldukları tam olarak bilinmemektedir. Köpeklerde gebelik sırasında güvenle kullanılan ve kullanıldığında yan etkiler oluşturan ilaçların listesi eldeki bilgiler kadar olup, bunlar tablo 3‘de verilmiştir. Ancak bu tabloda yer almayan ilaçlar gebelikte rahatlıkla kullanılabileceği anlamına gelmemelidir. Bu nedenle çok ciddi bir sebep olmadığı takdirde köpeklerde gebelik döneminde emniyeti tam olarak kanıtlanmamış ilaç kullanılmamalı ya da çelişkili durumlarda bir farmakoloji uzmanıyla ve ilacı üreten firmayla bilgi alışverişinde bulunulmalıdır.

 

Gebelikte Kullanılmaması  Gereken İlaçlar                            Gebelikte KullanımGüvenli Bulunan İlaçlar                                                                                                              

Aminoglikozidler                                                                                      Sefalosporinler

Tetrasiklinler                                                                                              Penisilinler

Trimetoprim                                                                                               Amoksisilin ve Klavulanik asit

Kloramfenikol                                                                                            Klindamisin

Metronidazol                                                                                              Pirantel pomad

Griseofulvin                                                                                                Fenbendazol

Florokinolonlar                                                                                          İvermektin

Enalapril                                                                                                      Milbemisin oksim

Teofilin                                                                                                         Praziquantel

Misoprostol       

Aglepriston

Omapriston

Östrojenler

Androjenler

Organofosfatlar

Omeprazol

Mitotane

Asetazolamid

Antineoplastikler

EDTA

Glukokortikoidler

Nitrofurantoin

Fenobarbital

Salisilatlar

Sulfonamidler

Streptomisin

Thiazidler

Vitamin A, D (Yüksek dozları)

Vitamin K

Kumarin, Talium

Xylazin