Dişi Köpeklerde Kızgınlık Dönemi
Köpeklerde üreme sistemi insanlara göre oldukça farkli bir döngüdür.Bu döngüde dişi köpekler dogurganlıga hazır olduklarındaa kızgınlık belirtileri gösterir.Kızgınlık dönemi yani östrus ya da halk arasında bilinen adıyla dişi köpeğin kızana gelmesi olarak nitelendirilen dişi köpeklerin çiftleşme dönemleri bilindiği üzere diğer evcil memelilere nazaran bazı farklılıklar göstermektedir. Köpeğin ırkı ve birtakım faktörlere de bağlı olarak östrus yani kızgınlık göstermeleri ortalama olarak bir yılda 2 defa olarak gerçekleşirken bazı ırklar yılda 1 defa, bazılarında ise 3-4 defa kızgınlık görülebilmektedir.
DİŞİ KÖPEKLERDE KIZGINLIK BELİRTİLERİ
Kızgınlık dönemi belirtileri köpegin cinsel organında bir şişme meydana gelir,daha sık idrara çıkma gözlemlenebilir ve kanama baslar.İstahsızlık ve keyifsizlik gözlemlenebilir ve itaat zayıflıgı söz konusu olabilir.Köpek ırk ve boyutuna göre kanama miktarı degişkenlik gösterir ve özellikle küçük ırk köpeklerde kanamanın fark edilmesi güçleşebilir.
KIZGINLIK DÖNEMİ NE ZAMAN BAŞLAR
Dişi köpeklerde ilk kızgınlık dönemi genel olarak 8 aylık oldugunda görülür ve diger kızgınlık dönemi 6 ay ara ile gözlemlenir.Bu süreler köpeklerde ufak degişkenlikler gösterebilir.Kızgınlık ortalama 21 gün sürmektedir.
KIZGINLIK DÖNEMİ ÇİFTLEŞME
Kızgınlık dönemine giren köpeklerde en iyi çiftleşme zamanı kanama başladıktan sonra 9 ila 14 gün arasıdır.19 güne kadar çiftleşme gerçekleşebilir ve 21 gün sonunda kızgınlık (regl) dönemi sona erer.
Kızgınlık dönemi dört bölümden oluşur.
KIZGINLIK DÖNEMİ SÜREÇLERİ
Proöstrus : Ortalama olarak 9 gün sürmekte olup 1 hafata ile 1 ay arası olabilir. Bu dönemin belirtileri dişi üreme organında şişlik ve kanlı bir akıntının gözlenebilmesidir. Üretmiş olduğu salgılar nedeniyle erkek köpeğin daha fazla ilgisini çekse de dişi çiftleşmeye müsade etmez. Veteriner hekim muayenesi ile cinsel organ refleks testi ve smear testi ile dönemi teşhis edebilir.Bu dönemin başında östojen hormonu yüksek sonunda ise düşük seviyede iken progesteron son kısımda yükselmektedir. Diğer evcil hayvanlardan farklı olan bu durum yumurtlamadan önce yumurtalıklarda gelişen foliküllerdeki luteinizasyondan kaynaklanmaktadır.
Östrus (kızgınlık dönemi) : Halk arasında dişi köpeğin kızana gelmesi olarak da bilinir. Gebeliğin şekillenebileceği dönemdir ve dişi köpek erkeğin çiftleşme isteğine müsade eder.
Diöstrus : Gebelik hormonu olan progesteron hormonunun üretimi devam eder. Gerçek gebelik şekillenmemiş iken salgılanmaya devam edebilir ve yalancı gebelik olarak isimlendirilen ve 80 güne kadar uzayan bir periyoda dönüşebilir. Gebe olanlarda ise doğum yaklaştığında progesteron seviyesinde ani bir düşüş şekillenerek doğum mekanizması tetiklenmektedir. Diöstrus döneminin teşhisi vaginal smear muayenesi ile yapılabilmektedir.
Anöstrus : Bu dönemi prolaktin hormonunun sonlandırdığı ve yeni bir kızgınlık dönemini başlattığı düşünülmektedir. Ayrıca bu dönemin sonunda GnRH hormonu konsantrasyonu da yükselmektedir. Anöstrusu mütakiben artan FSH ve LH hormonlarının etkisiyle yumurtalıklarda yeni folikül gelişimi başlar. Bu durumun şekillenmesinde dopamin etkisi ile prolaktinin seviyesinde meydana gelen azalma rol oynamaktadır.
Kızgınlık döneminde köpegin cinsel organında(vajina) oluşan akıntı ev içinde yaşayan köpeklerin sahipleri için büyük sorun oluşturur bu dönemde kullanmak için üretilmis regl kilotları kullanılabilir.Eger çiftleşme istenmiyorsa veteriner hekimler kısırlaştırma önermektedir.Günlük egzersizlerde mutlaka tasma kullanmak ve diger köpeklerle temas etmesi önlenmelidir.Ayrıca bahçede yaşayan köpeklerin kızgınlık döneminde kaçmaması için extra önlemler gerekebilir.
